شاید خیلی‌ها اسم بلک بری را نشنیده باشند و یا فراموشش کرده باشند. اما در دوره ظهور اسمارت فون‌های جمع و جور که سعی داشتند توانایی‌های دستیار دیجیتال شخصی را با تلفن همراه ادغام کنند، یکی از بازیگران اصلی بلک بری بود. اسمارت فون‌ها یا همان گوشی‌های تلفن همراه هوشمند تلاشی برای ادغام توانایی دستگاه‌های پی‌دی‌ای و تلفن همراه بودند. با پیشرفت تکنولوژی و امکان تولید تراشه‌های کوچک‌تر، این دستگاه‌ها از شکل بزرگ و سنگین قدیمی به شکل امروزیشان تغییر کردند. سیستم عامل گوشی پلتفرمی است که برای کارکرد بهتر و اجرای برنامه‌های کاربردی، مدیریت ارتباطات و ... یک بخش ضروری برای اسمارت فون ها به حساب می‌آید. شرکت‌های مختلفی که پا به عرصه اسمارت فون‌ها گذاشته بودند، هرکدام پلتفرمی برای محصولات خودشان طراحی کرده بودند. از جمله این پلتفرم‌ها سیستم عامل بلک بری بود که توسط شرکت Research in Motion یا به اختصار RIM و با برند بلک بری به علاقه‌مندان عرضه شد. اگر می‌خواهید با سیستم عامل بلک بری و سیر تحولاتش آشنا شوید اینجا به جواب سوالاتتان خواهید رسید.
BlackBerry OS چیست؟
سیستم عامل بلک بری یک سیستم عامل موبایلی اختصاصی و متن بسته است. اولین نسخه آن که مخصوص پیجر بلک بری بود در سال ۱۹۹۹ عرضه شد. تقریباً ۳ سال بعد از عرضه نسخه ۱، نسخه ۴ برای بلک بری مدل ۵۸۱۰ عرضه شد. در سال ۲۰۰۲ یعنی زمان عرضه نسخه مخصوص گوشی همراه بلک بری، توانایی مالتی تسک یک قابلیت مهم به شمار می‌رفت که این سیستم عامل از آن پشتیبانی می‌کرد و به‌عنوان ویژگی خاص گوشی‌های بلک بری، امکان استفاده از دستگاه‌های ورودی خاصی مثل ترک پد یا ترک بال بود که این شرکت در اسمارت فون‌های خودش استفاده می‌کرد. وجود کیبورد فیزیکی کامل مثل چیزی که در گوشی‌های بلک بری شاهدش بودیم و البته روش جذاب استفاده از ترک بال یا ترک پد برای استفاده از بخش‌های مختلف در آن زمان بسیار پرطرفدار بود. این پرطرفداری باعث شده بود طرح اولیه سیستم عامل گوگل یعنی اندروید هم با همین ذهنیت طراحی شود. گوگل بعد از معرفی اولین گوشی با سیستم عامل اندروید که اتفاقا ترک بال هم داشت تا چند سال بعد ترک بال یا مشابه آن را در گوشی‌های اندرویدی مثل نکسوس حفظ کرده بود.
ویژگی‌های کاربردی BlackBerry OS مثل امکان همگام‌سازی ایمیل‌ها، تقویم و یادداشت‌ها با سرورهای رایج مثل مایکروسافت اکسچنج بود که در آن سال‌ها با گسترش شبکه‌های اینترنت نسل سوم و دسترسی بیشتر به وای‌فای، کارایی گسترده‌تری پیدا کرده بودند. علاوه بر این امکانات، برنامه‌نویس‌ها و توسعه‌دهنده‌های سوم شخص هم می‌توانستند با استفاده از ای‌پی‌آی‌های بلک بری برای این سیستم عامل برنامه‌های کاربردی طراحی و عرضه کنند. ویژگی دیگر سیستم عامل بلک بری امکان بروز رسانی بر خط بود که البته اپراتور ارائه‌دهنده خدمات باید از قابلیت مخصوص این بروز رسانی پشتیبانی می‌کرد. شاید این ویژگی‌ها امروز خیلی پیش پا افتاده و ابتدایی به نظر برسند ولی در اوایل قرن ۲۱ خیلی مهم و جالب بودند.
بررسی آخرین نسخه های BlackBerry OS
BlackBerry OS 10
بعد از تاخیرهای فراوان، بلک بری بالاخره نسخه 10 از سیستم عامل اختصاصی خودش را در ژانویه 2013 معرفی کرد. در این نسخه پیشرفت های زیادی صورت گرفت و برخی از باگ های ورژن سال گذشته نیز برطرف شد. از جمله محصولاتی که این سیستم عامل را دریافت کردند می توان به بلک بری کلاسیک، بلک بری پاسپورت، بلک بری طرح پورشه، بلک بری Z3 و ... اشاره کرد. از مهم ترین تغییرات صورت گرفته در این نسخه که بسیار تحسین برانگیز بود، اضافه شدن کیبورد QWERTY بود که پس از مدت زمان کوتاهی، طرفداران زیادی پیدا کرد. با این وجود، ورژن 10 این سیستم عامل نیز عاری از باگ نبود و سرعت آن نیز نسبت به سایر رقبایی همچون اندروید و iOS کمتر بود.
مزایا
- پنل پیامکی خوب
- مرورگر مناسب
- رابط کاربری جذاب
معایب
- نبود برنامه های کاربردی
- عدم خلاقیت در قابلیت ها
BlackBerry OS 10.2
آخرین نسخه از سیستم عامل های بلک بری در ژانویه 2014 رونمایی شد و این بدان معنا بود که برخی از قابلیت های این نسخه به روزرسانی شده بودند. پیشرفت های صورت گرفته در این ورژن شامل Wifi، رادیو، پسورد، صفحه اصلی و ... می شد که نسبت به ورژن 10 تا حدودی یافته بود. خبر خوب بلک بری برای کاربران این بود که برخی از محصولات قدیمی این شرکت نیز این نسخه از سیستم عامل را دریافت خواهند کرد. گوشی هایی که این نسخه را دریافت می کردند به صورت بلک بری Q5 در هر دو نسخه 3G و 4G، بلک بری Z10 در هر دو نسخه 3G و 4G می شد. یکی از مجله های معروف تکنولوژی، این نسخه را بهترین سیستم عامل موبایل نامیده بود.
مزایا
- ارتقا مرورگر
- بهینه شدن مصرف باتری
- پشتیبانی از فناوری های جدید
معایب
- باگ دار بودن سیستم عامل
- اتصال بلوتوث
- عدم آپدیت شدن برخی از قابلیت ها
تغییر قوانین بازی و عقب ماندن از رقبا
بازار اسمارت فون‌ها گسترش پیدا کرد و بلک بری در کنار رقبای اصلی خودش در آمریکا یعنی ویندوز موبایل و پالم در حال فعالیت بود. طی چند سالی که بازار اسمارت فون‌ها بدون تغییر بزرگی در حال گسترش بود بلک بری چند نسخه جدیدتر سیستم عامل اختصاصی خودش را عرضه کرد که شامل بهبود‌هایی مثل اضافه‌شدن مرورگر وب کیت و بروزرسانی‌های جزیی بود. بعدها در نسخه ۷ امکاناتی مثل جستجوی صوتی و قابلیت جداسازی فعالیت‌‌های کاری و شخصی روی یک دستگاه به سیستم عامل بلک بری اضافه شد. این روند تا سال ۲۰۱۲ ادامه پیدا کرد. اما با تغییراتی که رقبای جدید مثل اپل در طراحی و کارایی اسمارت فون‌های خودشان داده بودند ادامه این روند به بلک بری برای ماندن در بازار کمکی نمی‌کرد.
سیستم عامل بلک بری در شرایط متفاوت و ساده‌تر مانند دستگاه‌های کم مصرف، پهنای باند شبکه محدود و در شرکت‌های دارای امنیت بالا به خوبی کار می‌کرد. با این حال، با تکامل نیازهای تلفن همراه، این پلتفرم سالخورده با روندهای نوظهور مانند مرور وب با تلفن همراه، برنامه‌های کاربردی مصرف‌کنندگان، استفاده از امکانات چند رسانه‌ای و کنترل از طریق صفحه لمسی دست و پنجه نرم می‌کرد. در این دوران بود که کاربران با تجربه کاربری ضعیف و عملکرد بی‌ثباتی مواجه می‌شدند. مدیران بلک بری برای ماندن در بازار رقابتی آن سال‌ها، که تغییر اساسی کرده بود، تصمیم گرفتند تا نسخه کاملاً جدید و متفاوتی از سیستم عامل اختصاصی بلک بری را به مشتریان معرفی کنند. در نوامبر سال ۲۰۱۲ هاینز مدیرعامل وقت بلک بری خبر معرفی و عرضه سیستم عامل بلک بری ۱۰ و اولین گوشی‌های مجهز به آن را داد.
تلاش BlackBerry OS برای بازگشت به رقابت
نسخه جدید این سیستم عامل که بر اساس QNX توسعه پیدا کرده و شبیه سیستم عامل تبلت بلک بری بود، با یک جهش در روند نام گذاری در ژانویه سال ۲۰۱۳ به بازار و GSMARENA معرفی شد. در حالیکه آخرین نسخه قبلی، شماره ۷ بود، نسخه جدید که از هر نظر دچار تغییرات اساسی شده بود، نسخه ۱۰ نام گذاری شد. این نسخه از سیستم عامل بلک بری با گوشی‌های قبلی بلک بری سازگار نبود. یکی از مهم‌ترین تغییراتی که نسخه جدید به خود می‌دید، هماهنگ شدن با صفحه نمایش بزرگ لمسی به عنوان اصلی‌ترین ورودی کنترلی گوشی بود. برای استفاده راحت‌تر و بهره‌برداری از پتانسیل صفحه نمایش بزرگ لمسی پشتیبانی از ژست‌های حرکتی برای کارکردن با گوشی به سیستم عامل جدید اضافه شده بود. به عنوان مثال حرکت از لبه پایینی صفحه حتی وقتی صفحه خاموش بود قفل صفحه را باز می‌کرد. به صورت کلی برخلاف رقیبان که هنوز بر دکمه‌های فیزیکی یا مجازی روی صفحه اصرار داشتند، سیستم عامل بلک بری ۱۰ طوری طراحی شده بود که احتیاجی به کلیدهایی مثل برگشت به عقب یا خانه نداشت. همه این کارها با ژست‌های حرکتی متفاوت انجام می‌گرفت.
ویژگی کاربردی جدید دیگری که با نسخه جدید معرفی شد، اکتیو فریم بود. این ویژگی روش بلک بری برای مالتی تسک بود. کارکرد اکتیو فریم به این صورت بود که برنامه در حال اجرا می‌توانست به صورت یک ویجت کوچک در صفحه باز بماند و بعضاً برخی اطلاعات را هم نمایش دهد. البته تعداد اکتیو فریم‌ها و این که محتوای آن‌ها بروز می‌شود یا خیر، بسته به قدرت سخت‌افزاری و پشتیبانی نرم‌افزار خاص در مدل‌های مختلف، متفاوت بود.
یکی دیگر از امکانات جدیدی که با نسخه جدید معرفی شد، بخشی به نام بلک بری هاب بود که تمام ارتباطات را یک جا نمایش می‌داد. ایمیل‌ها، پیامک‌ها و تماس‌ها. این نوع نمایش ارتباطات یک جا منحصر به این سیستم عامل بود. RIM برای عقب نماندن از اپل و گوگل دستیار صوتی مخصوص خود را هم به نسخه جدید اضافه کرده بود. هرچند این دستیار صوتی نسبت به رقبا بسیار ساده و ابتدایی به نظر می‌رسید. به عنوان مثال سیری غیر از انجام دستورات شیرین‌کاری هم بلد بود، در حالیکه دستیار صوتی بلک بری حتی در جواب سوالی که از آن پرسیده می‌شد با صدای رباتیک و مصنوعی به جای پاسخ پیشنهاد جستجو در اینترنت می‌داد.
معایب اساسی سیستم عامل بلک بری
سیستم عامل بلک بری در زمان معرفی سیستم عامل کارا و پر امکاناتی محسوب می‌شد که به مرور زمان با ظهور رقبای قدری مثل اپل و گوگل در این قسمت از بازار، مزایای رقابتی خودش را از دست داد و معایبش بیشتر به چشم آمد. این سیستم عامل حتی در نسخه ۱۰ هم هماهنگی آنچنانی با خدمت ابری پرطرفدار مثل گوگل نداشت. این ناهماهنگی باعث می‌شد افراد کمتری به ادامه استفاده از بلک بری تن بدهند. وضعیت اپلیکیشن‌ها هم تعریفی نداشت. توسعه‌دهندگان تمایل زیادی به ارائه نسخه‌های مخصوص بلک بری نداشتند و شبیه‌ساز بلک بری برای اجرای اپلیکیشن‌های اندرویدی هم مشکلات خاص خودش را داشت. برنامه‌های اندرویدی به خوبی اجرا نمی‌شدند و بعضی برنامه‌های جدیدتر که احتیاج به خدمات گوگل داشتند با مشکل مواجه می‌شدند. عیب بزرگ دیگری که نقش مؤثری در افول و از بین‌رفتن سهم بازار این سیستم عامل داشت، جهش ناگهانی و نامناسب از نسخه قبلی به فعلی بود. این جهش با طرد کردن مدل‌های قدیمی باعث دلسردی کاربران بلک بری شد. افول بلک بری و سیستم عامل اختصاصی‌اش صرفاً دلایل نرم‌افزاری نداشت، ضعف در نوآوری سخت‌افزاری و کندی بلک بری در مسابقه‌ای که آن روزها بین شرکت‌ها در جریان بود باعث شد تا این برند عملاً از صحنه حذف شود.
افول و پایان BlackBerry OS
سیستم عامل‌ها برای بقا نیاز به حمایت توسعه‌دهنده‌ها و برنامه‌نویسان دارند. پشتیبانی مستمر و بروز رسانی‌های مؤثر شرکت تولیدکننده هم نقش مهمی در حفظ سهم بازار سیستم عامل دارند. بعد از معرفی نسخه ۱۰، بلک بری نتوانست سهم بازار قابل ملاحظه‌ای برای این سیستم عامل که به صورت اختصاصی فقط با گوشی‌های بلک بری عرضه می‌شد به دست بیاورد. اقدام نسنجیده بلک بری در کنار گذاشتن کلیه مدل‌های قبلی و ضعف در ارائه بعضی خدمات خاص در نسخه جدید در عدم موفقیتش بی‌تأثیر نبودند. حتی سرویس معروف بلک بری مسنجر که یک سرویس بسیار کارا و امن شناخته می‌شد، نتوانست از پس عدم اقبال مشتریان به سیستم عامل بلک بری بر‌بیاید. یکی از مهم‌ترین ضعف‌های بلک بری ۱۰ برنامه‌های موجود برای آن بود. علی رغم پشتیبانی از برنامه‌های نوشته‌شده برای اندروید، اجرای ضعیف آن‌ها روی این سیستم عامل سبب رویگردانی مشتریان می‌شد. علاوه بر این اپلیکیشن‌های جدیدتر هم با سیستم عامل سازگار نبودند که همین باعث عقب ماندن از رقبا می‌شد.
۳ سال بعد از معرفی سیستم عامل بلک بری ۱۰، در سال ۲۰۱۶ بلک بری تولید تلفن‌های هوشمند را متوقف کرد و به شرکت TCL مجوز داد تا اسمارت فون‌هایی با نام بلک بری موبایل تولید کند. در همان سال تولید گوشی‌هایی که از سیستم عامل بلک بری استفاده می‌کردند متوقف شد. در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۷، بلک بری اعلام کرد که حداقل دو سال دیگر از دستگاه‌های بلک بری ۱۰ و سیستم عامل بلک بری پشتیبانی می‌شود. با این حال، در آگوست ۲۰۱۹، بلک بری در یک بیانیه مطبوعاتی اعلام کرد که آن‌ها تا پایان سال از «زیرساخت‌های حیاتی» بلک بری ۱۰ حمایت خواهند کرد. در نهایت پایان عمر سیستم عامل بلک بری روز ۴ ژانویه سال ۲۰۲۲ تعیین شد.
دیدگاه خود را بنویسید